Chúng tôi biết có nhiều lòng trai khi yêu ai có thiện chí lắm, có những ý tưởng trong sạch cao cả lắm, nhưng cứ chung mà nói, ái tình của họ mặc dầu họ không ý thức, tàng trữ yếu tố xô đẩy họ đến chỗ chiếm hữu người bạn gái mà họ mến yêu. Bạn trai không thoát khỏi định luật ngàn đời nầy. Bạn họ nuôi nấng giúp đỡ họ đủ điều, họ túm đồ của bạn họ đem cầm, đem bán.
Bạn trai thích: muốn bồng đứa bé, véo mé mặt nó, khều càm nó, đánh nhẹ tay nó. Một cái nhăn trán, nhướng mày, chớp mắt, trợn mắt, liếm môi, cười mỉm, gật đầu của bạn gái nói lên sự theo dõi theo kiểu nào đó của nguồn tình cảm của họ. Triết học dọn đường cho thần học và thần học đưa đến đời sống thánh thiện từ nội tâm.
Mẹ nào dám cộc cằn, thô lỗ vì mẹ sợ con mẹ ra đời hung hăng, ác độc. Bổn phận nhà giáo dục là giúp bạn trai đạt những hy vọng bằng những chuẩn bị thiết thực là học tập, là tu đức, là chất chứa kinh nghiệm. Không gì khổ bằng mụn bọc: nó làm cho không ít bạn trai mặt lớn mặt nhỏ, sưng húp và đau rát.
Người cha nhiều khi cứng cỏi, khô lạc không thuyết dụ họ được, chớ bà mẹ chân thành, dịu ngọt có thể đi sâu tận cung tương tâm hồn họ. Phải chơi với bạn theo tiên ngữ của nhà bác học Trương Vĩnh Ký: Tin tin, Phòng phòng. Ai bị chê là già thì bất mãn.
Ở trên tôi nói sơ quatính dễ tín nhiệm đã thúc đẩy bạn trai hay cỡi mở cõi lòng cho bạn gái. Bắt họ ra trước công chúng nói vài tiếng: tim họ như muốn nhảy ra khỏi ngực. Họ thích ai khen họ là con gái.
Có thứ trực giác suy lý rất có giá trị mà người ta hay dùng trong khoa học. Có nhiều bà vợ thiên hạ cho là tầm thường hay xấu xí mà ông chồng cho là đẹp trần ai có một. Anh tôi có một cháu trai, 12 tuổi.
Tôi ngồi chơi trước cửa gia đình, tôi đi đến trường, tôi vô lớp, tôi đi phố, tôi ở công sở, tôi về thôn quê, tôi lên thị thành, tôi ở nước nhà, tôi sang ngoại quốc, tôi, thưa em, đã gặp bao nhiêu bóng chim xanh đáp cạnh cửa vườn lòng đầy gió dịu yêu đương của tôi. Tôi đã tốn nhiều thời giờ để theo quan sát một số bạn trai xấu số, thấy họ có một lối sinh hoạt hình như độc lập với cuộc sinh hoạt thông thường trong xã hội. Chính người đ àn ông bảo đảm sinh mệnh vừa cho vợ, vừa cho con.
Họ không để ý cho lắm kiểu hớt nào coi được cho đầu họ mà chạy theo kiểu hớt của một thời. Tôi xin mượn lại của Giám mục để gởi bạn. tính cứng cỏi nầy không có gọng kềm đức tự chủ người nam khó giấu nó lắm.
Vả lại chạy theo đuôi tình ái mãi thì đâu học hành gì được. Hay lòng họ đã úng đã ung từ lâu bây giờ trong câu chuyện dùng mánh lới cáo già hâm lại để nhử mình. Người lớn có rầy thì họ cho là bó buộc, là hủ lậu.
Tôi có dịp tiếp xúc với một số người nọ tôi cho là điển hình nhất trong sự sợ vợ. Rồi đây trên đường sự nghiệp, họ đóng những vai trò xã hội có liên hệ đến vận mệnh hạnh phúc đồng loại. Tận gốc kẹt cõi lòng họ thấy thiếu một cái gì, cái gì đó không tên, không tuổi.