Tôi muốn bạn để ý một nền giáo dục toàn bích mà tôi thường gọi nền giáo dục nhân vị xã hội. Tôi muốn nói những bạn trai có trước mặt mình những hình ảnh nói lên bao nhiêu cái rối ren, thắc mắc, gay cấn, éo le của ái tình. Làm tác văn thì họ viết văn đọc vừa nổ mắt vừa điếc rái một lượt.
Ta nên thận trọng, rất thận trọng. Họ lại tìm riêng trong khối bạn ấy một người tâm giao. Người bạn nếu muốn ương trồng hoa cỏ lạ trong vườn mình là tình tâm giao, phải có một lập trường về nó sáng suốt và thánh đức.
Điều họ quyết ngày nay họ thay đổi ngày mai. Đối với bất cứ người nữ nào kể cả người yêu của mình, bạn trai hay có tướng diện tự cao. Họ vẫn nhận phần xác là phương thế của phần hồn, vẫn nhận sự cần thiết của các hoạt động trong thế gian như họ mê say một phần hơn các hoạt động ấy là sự kết hợp triếng trang với Thượng đế trong một tình yêu phụ tử tuyệt vời cao quí.
Đã bị xỏ mũi rồi thì đích thị là yếu đuối. Còn con cái thì cả ngày bị họ la bài hãi, nếu không rầy thì họ thuyết luân lý, thứ luân lý hai xu. Bản năng được làm thỏa mãn nhất vì mạnh bạo nhất dễ bị khêu gợi nhất là bản năng tính dục.
Nhưng phần đông họ nhượng bộ bạn trai về điểm nầy. Đời của người gái trong hôn nhân sẽ là một cảnh ngục hình nếu họ se duyên cầm sắt với thứ người quái dị tự bảntính . Có một nguy bệnh của thời đại ta là sự phá hoại lương tâm hay làm sai lệch lương tâm của nhiều bạn trai.
Bạn trai buổi dậy thì có rất nhiều thứ mâu thuẫn đó. Ngay khi bạn không hể yêu ai kia, bạn sẽ có không biết bao nhiêu người yêu bạn và nếu bạn lỡ vô tình có thái độ thân mật với một người nào, thì có hằng mấy ngọn lửa ghen tương bán rao bạn cho bỏ ghét bằng những chỉ trích mỉa mai thật là chanh ớt. thân xác họ non nớt nhưng biến đổi nhanh chóng.
Nhưng phải khai thác bản năng hướng xã sẵn có trong mình để mình ngày một thành người hợp xã. Ngoài trợ lực của thánh sủng, phải là anh dũng lắm mới làm được sen trinh sống giữa hố bùn dâm lụy của trần thế. Tất cả những nhận xét trên nói đến xu hướng ái tình thuần túy nhất của bạn trai.
hôn nhân hỏng, thưa bạn, đời mình có thể hỏng luôn. Các linh mục dòng Tên rất sáng suốt trong tổ chức giáo dục trong tinh thần của thánh Ignaxiô nên đã nêu lên khẩu hiệu vàng ngọc nầy trong những ký túc xá giáo dục: chẳng nên khi nào hai, luôn luôn ba, ít khi bốn. Tại sao sau lúc họ đóng vai trò thế Thượng đế gieo một mầm sống rồi họ không can thiệp gì hết vào sự lớn lên về thể xác của đứa con mà về sau họ tha thiết yêu con? Trả lời câu hỏi nầy phải chạy đến tình yêu và nhất là lương tâm.
Thì đối với họ thời gian như đốt trôi giai đoạn: hai giờ Việt văn qua như chốc lát. Nhiều bạn trai ở các trường trung học trường công cũng như tư bây giờ có học là bao nhiêu đâu. Không phải họ kiêu hãnh như người tự đắc cho mình là con sông ở giữa bầy gà.
Họ thấy giữa chợ đời, không thấy ai quan tâm tới nội tâm của họ. Quần áo họ treo chài treo lưới. Được chỉ giáo, trông nom thì đáng khen lắm.